۰۷ آذر ۱۳۸۵

جزیرهء سرگردانی

جزیرهء سرگردانی

.......................



..................................................................
ای به هر نـَفـَسی دور از خود ، زی خود ار رَه دیگر دانی

پی بریده برون خواهی زد ، زین جزیرهء سرگردانی

قایقی که نمی سازی را ، بر کرانه نمی خواهی سوخت

درنشسته در این تارستان ، راز ِ ماندن ِ خویش ار دانی

تا قرین ِ مُغاکی زین سان ، زنده زنده به خاکی زین سان

صلح و فتنه بربر بینی ، عشق و کینه برابر دانی

پیش ِ آینه ای بی داور ، یکدمت نه شگفت آید گر

شرّ ِ فاجعه خیر اندیشی ، خیر واقعه را شر دانی

من تو ام ، تو منی ، ما آنان ،وآن «من ِ» تو نمی یارد گفت : ـ

کزچه نقرهء او مس یابی ، وزچه آهن ِ خود زر دانی

همّتی نه و بازویی نه ، کوره ای و ترازویی نه

قـَلعپاره ای و رویی نه ، کیمیاگری از بر دانی

در کِنشتِ زمان کاهن خو ، سجده خواه ِ ضمیری ، زین رو

رستگاری و آزادی را ، در پرستش ِ باور دانی

باوری که به کین درجانت ، پای بسته به سنگستانت

رشک ِ غول ِ بیابان است این ، رهزنی که تو رهبر دانی


پیش ِ مشعلهء آگاهی ، پی بریده و بی همراهی

زین جزیره برون زد خواهی ، زی خود ار ره دیگر دانی ! ـ
ـ
.................................::::::::::::::::::::::::
پاریس ، 25/5/1999

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Version française:
.........................................................................................

۰۱ آذر ۱۳۸۵

کــــه ام ؟

که ام


مو اون جانُم که جسمُم در سفر بی
چو با شب زیستُم نامُم «سحر» بی ! ـ
مُرادی جُز حقیقت رهبرُم نیست
مرادُم را حقیقت راهبَر بی ! ـ

نه بیم از شب ، نه م از شبرو هراسی ست
نه در آیینه ، از خویشُم سپاسی ست
به دوش ِجان ِ مو، بارِ تنِ مو
سبُک در جستجوی خودشناسی ست ! ـ

گر این دل را میان ِ جنگ بُردُم
همینُم بس که دور از ننگ بُردُم
به خاکِ دیگران ، در گوشهء خویش
هنر ورزیدم و فرهنگ بُردُم !ـ


مو که دلدادهء مِهرِ دیارُم ؛
از آن محسودِ اهلِ روزگارُم ؛
که با دستِ هُنرپروردهء شعر
فراروی بدی آیینه دارُم ! ـ


جهان گردُم که جُز تنها نگردُم
به پنهان خانه ها پیدا نگردُم
مدارِ گردشُم ایران زمین است
بمیرُم ، زین محبّت وا نگردُم ! ـ

به جز ایران که با وی زیسته ستُم
به دیّارو دیاری دل نبستُم
صدای بی صدایان می زند موج
زقعرِ جان ِ آزادی پرستُم ! ـ

نه هرگز درغمِ تشریف و جامه
نه لُطفِ خاص و نه تأییدِ عامه
فرود آرم غریو شعرِ خود را
چو مُشتی بر دهان ِ خویشکامه !
ـ
........................................

ازکتاب گفتمان الرجال

مارس 2004

.............................................................................

برای شنیدن این دوبیتی ها با صدای دوست هنرمندم

علی تهرانی دردستگاه ماهور

اینـجـــا را کلیک کنید. ـ











۲۴ آبان ۱۳۸۵

الا ای میر ، اما ...ـ




انتشاراین شعر در نشریهء «روزگارنو» ، درتابستان سال 1990
برای من یاد آور خاطرهء زیبائی است . ـ .....
بدین معنی که استاد دکتر عبدالحسین زرین کوب طی سفری که
آن روزها به پاریس داشتند، نشریه را دیده ، این شعر را خوانده
و پسندیده بودند واظهار علاقه کرده بودند که سراینده را ببینند. ـ
و به واسطه دوستی این تماس حاصل شد و این اتفاق رخ داد
و افتخار ملاقات ایشان را برای نخستین بار نصیب سراینده کرد.ـ
در این دیدار، استاد زرین کوب از من خواستند که شعر های دیگری
برای ایشان و همسر شان خانم دکتر قمر آریان بخوانم که خواندم
و یاد اظهار محبت ها و لطف های شوق انگیز استاد برای من
از زیبا ترین خاطراتی شدند که تا کنون از لحظاتِ شعر خوانی خود،ـ
در حافظه نگاه داشته ام. ـ
.........
با ید تبعیدی بوده باشید و بیش از بیست سال
سروده باشید و آثار شماهرگز در فضای اجتماعی و زبانی
و فرهنگی جامعهء خودتان انتشار نیافته بوده باشد و در فضای غربت خود
با انواع تنگ چشمی ها و حسدورزی ها و تسویه حساب های سیاسی
وشخصی روبرو بوده وانواع کژذوقی ها وسخن ناشناسی
های برهوتِ پراکندهء غربت، با بی رحمی، شمارا
به جزیرهء کوچکِ تنهائی خودتان رانده بوده باشد، ـ
تا ارزش تأیید های شوق انگیز استاد زرین کوب
برایتان قابل درک گردد. ـ
خوشبختانه دیدارها ، با سفرهای آتی استاد زرین کوب
وهمسر گرامی شان تداوم یافتند وهمواره استاد خواندن شعرهای تازه ای را
درخواست می کردند و در یکی ازسفر های خود تعدادی از غزل های مرا
با خود به ایران بردند که دو سه تای آنها به مروردرنشریه های«کلک» ـ وبعداً
ـ« بخارا» ـ انتشار یافت. و این نخستین باری بود که شعری ازاین سراینده
در ایران منتشر می شد. ـ
..............
ـ (هرچند نام سراینده هیچگاه در لیست اسامی روی جلد نشریه
و در کنار دیگر سرایندگان و نویسندگان دیده نمی شد
و همواره در میان ِ « و چند نقطگان "[و ...]" » بودیم ! ـ که البته قابل درک بود.)ـ
.....................
پس ، با یاد استاد دکتر عبدالحسین زرین کوب
همراه با درودی به خانم دکتر قمر آریان قصیدهء «الا ای میر ، اما...» ـ
در این صفحات درج می شود : ـ
...................................................................

الا ای میـر ، امــا ... ـ
..........................................
طرح از خاور
.......................
............................................
..................................

الا چشمت به تنگی چشم ِ سوزن

نیرزد کِشتهء عمرت به ارزن

نه هیچت شوق ، الاّ فتنه بر خویش

نه هیچت شغل ، الاّ سجده بر«من» ـ

نهانت چهره پشتِ صورتک ها

بیانت در نهان کردنش الکن

سر اندر برف چونان کبک ِ کُهسار

بر آن سر کِت نخواهد دید یک تن

گـُمانی کِت به مطبخ بر نبیند

نه کس خاکستری ، نی دودِ روزن

گـُمانی کِت نیفتد هرگز از بام

به ناگه طشتِ زرق و حیله و فن

گـُمانی کِت بماند جاودان لال

خروس ِ خُفیه در دستار و دامن

نه بیگاهان برآرد هرگز آواز

نه ناگه برفرازد بال و گردن

گـُمانی کِت حنا ظاهر کند رنگ

به نزد ِ اهل ِ بینش روز ِ روشن

ندانی کِت ندارد رنگ دیری ست

حنا در پیش ِ مرد و کودک و زن

گـُمانی برنخواهد خواست هرگز

فریبت را به فریاد ِ مُطنطن : ـ

خروش ِ طبل ِ آگاهی به بازار

غریو ِ کوس ِ رسوایی به برزن

.............
غلام ِ همّتِ دزدان ِ راهم

کِشان در کوی تقوا نیست مسکن

نه شان از خاکساری بر جبین مُهر

نه شان از راسترویی جامه بر تن

نه شان از دانش و دین نامه بر کف

نه شان دیوان ِ دانایی مدوّن

رهین ِمنـّت ِ اوباش ِ کویم

که یک رنگند و یک رویند و یک فن

نه چون روباهشان دُم در خُم ِ رنگ

که : «هذا بنده بوقلمون ِ گُلشن ـ

انااَلسّیمُرغ ، سیمُرغ ِ مقدّس

انااَلطـّاووس ، طـاووس ِ مُلوّن» ـ


الا ای شیر ، امّا شیر ِ پرچم

الا ای میر ، امـّا میر خرمن

ندانی باد می روبی به جاروب

نبینی آب می کوبی به هاون

یکی بنگر در این آئینهء شعر

که ژرف ِ خویش را بینی مُبرهن

ز بس دهشت دراِستد خونت از موج

زبس پروا بپرّد هوشت از تن

بلرزد پیکرت چون گـُند ِ حلاّج

میان ِ گردبادی آشیان کن


چنین کِت بردریدم پرده از چهر

مگر پنهان شوی در چاه ِ بیژن!ـ
...........................
.......................................................
پاریس ، 20/8/1990
..............

م سحر

۲۳ آبان ۱۳۸۵

میثاق راستی

از دفتر های قدیم
..................

میثـاق راستـی

..............



ما جلوه گاه سنگ ِ صبور تو نیستیم

چرمینه پوش ِ خنجر عور تو نیستیم

آزادوار جنگل ِ خون برکشیده ایم

سرویم و سایبان ِ حضور تو نیستیم

ویرانه ایم اگرچه به سیل ِ سیاه ِ جور

ای هرزروی ، خاک ِ نمور تو نیستیم

مهتاب ِ آسمانی آوار ِ ظلمتیم

شبتاب ِ شومخانهء گور تو نیستیم

ای شادخوار ذبح ِ سواران ِ آفتاب

ما آتش آوران ِ تنور تو نیستیم

بر شانه های ماست که برپاست قصر نور

کاری تنان ِ دیوک* و مور تو نیستیم

هستیم اگرچه خرمن ِ خونین ِ نوبهار

جز خار چشمخانهء شور تو نیستیم

جنتّ ترا و آتش ِ ما بوستانِ ماست

دربند ِ باغ کوثر و حور تو نیستیم

فریاد ما رسالتِ میثاق ِ راستی ست

پژواکِ هوی و های عبور تو نیستیم


ای بیکران ِ غدر و دروغت به قیدِ حُکم

ما غیر شعله بر شب ِ کور تو نیستیم. ـ
................................
پاریس ، خرداد 1361
....................................................................
.
کاری یعنی : بافته ها و تور های عنکبوت
د یوک یعنی : کرم ِ بید

غم جویبار


از دفتر های قدیم

...........................

غم ِ جــــویبـــــار
...........................................

.............................................................................

شفق بر آینهء شوره زار می شکند

سپیده با دل ِ خونین ِ یار می شکند

شکنج ِ گیسوی شب در کمندِ شعلهء خون

به داغ ِ پیرهن ِ داغدار می شکند

جنین ِ سوخته در بطن ِ مادران شهید

سفر به معبر باد بهار می شکند

شرار مشعلهء عشق در گذرگه باغ

شکیب طلعت گل ، بی قرار می شکند

بلور ِ اخترِ فریاد ِ سرخ ِ بی مرگان

به سربلندی خونین ِ دار می شکند

میان ِ بند به کانون ِ دست ِ کودک ِ صبح

دلِ ستارهء دنباله دار می شکند

زقلب ِ عاشقِ ده ساله باغ می شکفد

به پای کوه ، غمِ جویبار می شکند

.........
پاریس، 23 دیماه 1360

۲۲ آبان ۱۳۸۵

ای آشنایان ِ راز

از دفتر های قدیم
....................




.............
ای آشنایان ِ راز


..........................

نه ابرم که رعدم به مُشتی زند

زباران ِ من تشنگی بشکند

نه بر بستر ِ آبی ِ آسمان

زخونم شود سرخ رنگین کمان

نه کوهم که گر بشکند سینه ام

بر آب ِ روان خندد آئینه ام

نه سبز ِ بهارم ِ نه بادِ سحر

که تا با بهاران شوم همسفر

نه گیسوی خورشید با شانه ام

نه مهتاب ، شولای کاشانه ام

نه هیهای طوفان بروبد مرا

نه امواج ِ دریا بکوبد مرا

نه موجم که با صخره جنگ آورم

نه مدّم که ساحل به چنگ آورم

نه خوابم که آبی خرابم کند

نه آبم که وهمی سرابم کند

نه شب ریزد از بال ِ پیراهنم

نه باران بَرَد ظلمت از دامنم

نه آن باغبانم که گُل پرورم

وز آن دامنی خلق را آورم

نه تن پوش ِ آنم که بی جامه ای ست

نه خطِّ امیدی که با نامه ای ست

نه چوپان به صحرا نوایم کند

به نی ریزدم ، هایهایم کند

نه این جام ِ خون را چراغی کنم

دلی آتشی بر اجاقی کنم

نه در نغمهء آبیاران شوم

نه در نالهء سوگواران شوم

نه گـَردی شوم گردش ِ باد را

نه بُرجی شوم شهرِ فریاد را

نه اوج ِ سپیدار بیند مرا

نه تیری که در دل نشیند مرا

نه مُرغی که صید ِ عقابی شوم

نه شعری که زیب ِ کتابی شوم

نه کوهم ، نه ابرم ، نه باران ، نه باد

نه راهم بود بستر ِ امتداد


من آن موج بر برکهء ساکنم

که با ریگِ بازیگران می زنم

اگر کودکی ریگ در آب زد

مرا آب گویی که بر خواب زد

به یک لحظه در آب ظاهر شوم

پس آنگه نهان با دوائر شوم


گر اینم ، کجا شد من ِ راستین ؟

چه دستیم زد ، وز کدام آستین؟


عزیزانم ، ای آشنایان ِ راز

گر اینم، مرا زی من آرید باز .... ـ

............................................................................

پاریس ، دیماه 1358

۱۹ آبان ۱۳۸۵

سیاهکار تر از شب


از دفترهای قدیم

..................

سیاهکار تر از شب

...............................



..............................................................
به داس ، دشمن ِ گلزار قصد ِ یاس و سمن کرد

زخون ِ یاس و سمن ، سرخ ، صحن ِ باغ و چمن کرد

تذرو و فاخته را پر شکست و سوخت در آتش

بهار ِ سوخته را سایه سار ِ زاغ و زغن کرد

سپاه ِ چیرهء یغما به جان لاله و گـُل زد

سیاه بر سر ِ نوباوگان ِ دشت و دمن کرد

سیاهکار تر از شب به نام ِ صبح عَـلـَم شد

به پاسبانی ِ ظلمت ، ردای نور به تن کرد

طلوع مشعل ِ خورشید را به دامنهء روز

غبار ِشائبه آلود و محو لای و لجن کرد

کلاه ِ شُعبده آورد و دام ِ حیله درافکند

کلام را به اسارت کشید و صید ِ سخن کرد

تگرگ با دل ِ گلبرگ آن نکرد که تزویر

به باور ِ دل ِ خونین و داغدار ِ وطن کرد


خراب خانهء ننگین بنای جهل و جنون باد

که مان بلاکِش ِدینبارهء دریده دهن کرد. ـ

...........................................
پاریس ، 20 مرداد 1360

۱۷ آبان ۱۳۸۵

چند نشانی

.............................
این نشانی مقاله ای است که اخیراً انتشاریافته : . ـ
........................
شعر فارسی در دوران مشروطیت
در : ــ
...
یا در : ـ
................
..........................................................
.........................................
چند نشانی دیگر: ـ ددد

برخی از مقالات پیشین من در سایت های زیر قابل دریافت است : د
..................................................................................
.....................................
آذربایجان و زبان فارسی : د
..................................................................
http://asre-nou.net/1383/esfand/13/m-sahar.html
.........................................................................
ونیز
.....
زبان فارسی یا «ملت فارس؟» : د
......
http://asre-nou.net/1385/khordad/5/m-sahar.html
........................
و نیز
.....
درباره چند مفهوم : د
........
http://asre-nou.net/1385/farvardin/31/m-darbare-chand-mafhoum.html
.....
و نیز
....
گفتاری در باره شعر و ویژگی « مکتب شاملو »: د
http://asre-nou.net/1385/farvardin/27/m-sheer-va-vijegihaye-shamloo.html
.................
و نیز
.....
نامه ای در بارهء سیمین بهبهانی
http://asre-nou.net/1385/farvardin/20/m-name-darbare-simin.html
.....
ونیز
.....
نامهء سرگشادهء یک شاعر ایرانی
ایران ، یهودستیزی ، بنیاد گرائی دینی و کوشش های هسته ای
و نیز
.....
نوروز روزگار مجدد کند همی
..............................................
http://asre-nou.net/1384/esfand/28/m-sahar.html
ونیز
..........................................................
گفتگو با نشریهء ادبیات و فرهنگ
دربارهء وضعیت روشنفکری و روزگار اهل قلم در ایران

http://www.mani-poesie.de/index.jsp?aId=3508&auId=1383&elderthan=-1&newerthan=-1&newest=-1
.....................................................................................

این هم آدرس مقاله ای ست به نام : ـ
............
زبان فارسی ، باستان گرایی و هویت ایرانیان
در پاسخ رضا براهنی

..............................................
http://www.nilgoon.org/pdfs/M_Sahar_Reply_to_Baraheni.pdf
:::
این هم آدرس فایل صوتی و تصویری سخنرانی من در دانشگاه لندن
در باره غلامحسین ساعدی : م
:::
http://video.google.co.uk/videoplay?docid=738691115301011052
...
این هم آدرس متن سخنان من در باره ء : ساعدی : د
....
http://www.iran-emrooz.net/index.php?/farhang/more/8299
........................
...........................................................................................................
این هم طرحی ست از من
رقم دوست هنرمندم : ناصر درخشانی (خــــاور)ـ

بر نعش ِ آب و آینه

از دفترهای قدیم
....................................
بر نعش ِ آب و آینه
.......................................
م . سـحـر : ...........................
.............................................................................
...........................................
.......................
در من پرنده با غم ِ ویرانه خو گرفت

دیوارِ خانه راه به پرواز ِ او گرفت

تاریکی ِ هزار قفس تازیانه زد

وز بی ترانه زخم ِ سکون در گلو گرفت

بی آنکه تک سوار ِ فلک جلوه ای کند

چشم ِ سپیده پلک بر عالم فروگرفت

نی نغمهء عطش زد و صحرا هلاک شد

داغ ِ لب ِ گیاه ، نم از آبرو گرفت

خونابهء بهار ز رگهای ارغوان

بارید و باغ در کفن ِ سرخ رو گرفت

بر نعش ِ آب و آینه دشمن نماز را
.........
در خون ِ نور و جاری ِ ظلمت وضو گرفت

منشور ِ مرگ زنده به انفاس ِ جهل شد

شب زندگی ز مُرده کش و مرده شو گرفت

بر بستر شکستهء این سدّ ِ پارگین

آلوده شد زمانه و تاریخ بو گرفت


ای بختت از شقاوت و تختت بر انقیاد

مَردُم گمان مدار که با ننگ خو گرفت

اینک به جام ، شربت ِ خون دار ، دور نیست

روزی که استخوان ِ شبت در گلو گرفت . ـ
...................................
پاریس ، خرداد
1362
............................................................
........................................
طر ح از خــــاور برای کتاب گفتمان الرجال (در دست انتشار)ـ

۱۵ آبان ۱۳۸۵

بلرزید از این فریاد

بلرزید از این فریاد

......................................



................................

چنان تیرگی بستم

به ظلمات پیوستم

که نز گور می ترسم

من از نور می ترسم

.............
بلرزید از ین فریاد

بسوزید از ین بیداد

که نز مار می ترسم

که نز مور می ترسم


من از نور می ترسم

دل آکنده از وحشت

که نز مرگ می تر سم

که نز گور می ترسم


چه بیداد از این بد تر

که نور است ترس آور

شبا ، وحشتا ، از توست


که از نور می ترسم


شبا ، وحشتا ، در توست

که از نور می ترسم

شبا ، وحشتا ، با توست

که از نور می ترسم


من از نور می ترسم؟

من از نور می ترسم؟


بسوزید ازین بیداد

بلرزید ازین فریاد! ـ


..............................
پاریس ، 27/5/1991

۱۴ آبان ۱۳۸۵

نامه ای از نادرپور

...................نامه ای از نادر نادرپور

.................................

وبه یاد داشته باشید که اگر «حقیقت » ـ در معنی مبهم و کلی ـ پیروز نشود، و

............................

ـ «حقیقت وجود ِهرکس» پیروز خواهد شد.

.............................................................................................

.............
امشب نمی دانم چرا به فکر افتادم

که یکی از نامه های نادر پور ، این شاعر بزرگ معاصر ایران راــ

که اکنون سال هاست دیگر در میان ما نیست ــ منتشر کنم .ـ

یادی ست از او و از وجدان بیدار ، سلامت نفس و نظر بلند او. ـ

نیز می تواند حاوی اطمینان خاطری باشد برای آنها که

با «کلیکی مختصر» ، لحظه های پر قدر روزگارشان را صرفِ

گشت و گذار ی و سیاحتی در این اوراق می کنندـ

به امید آن که آهسته تر و مهربان تر قدم بردارند و

صمیمانه تر وآشنا تر ، با شعر ها و نغمه ها و سخن ها روبرو شوند. ـ

شاید این نامه در روز ها یا هفته های آتی با نامه یا سخن ِ کسان ِ دیگری نیز همراه گردد و چرا که نه؟

..............................................................................

.......................... .............

................................

......................

لطفاً برای خواندن نامه روی آن کلیک کنید: ـ

۱۱ آبان ۱۳۸۵

بیخ ِ گیاه سوخت ..... ـ

از دفتر های قدیم
.................
در شهربند مِهر و وفا دلبری نماند
زیرِ کلاهِ عشق و حقیقت سری نماند
بهـــــــــــــار ..........................................
......::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::..
::::::::::::::::::::::::::


..............................................

خشتی به روی خشت زبام و دری نماند


باغی نماند و برگی و بار و بری نماند

بیخ ِ گیاه سوخت ، مگر آبها گریخت؟

خوشید بار ِ ابر ، مگر تشتری نماند؟

زینسان که زد به طرفِ گلستان سموم ِ جور

بویی ز داغ ِ لاله و سیسنبری نماند

زان شعله ها که برق ِ عداوت به خانه ریخت

از خانه غیر ِ خرمن ِ خاکستری نماند

زینسان که مرغ ِ سوخته را آشیان گسیخت

پرواز را فراغت ِ بال و پری نماند

درکوی عشق ، شعلهء آزادگی فسُرد

درجانپناه ِ میکده جام آوری نماند

جز داغ ِ سینه با شب ِ کین آتشی نسوخت

بی خون ِ دل به بزم ِ صفا ساغری نماند

چندانکه زآسمانهء میهن ستاره ریخت

بر سقف ِ بی کرانهء شب اختری نماند

هرصبحگاه سینهء یاران چنان شکافت

کز خاوران زسرخی خون خاوری نماند

مردی نیافتند که گم کرده ای نداشت

بی جامهء سیاه به تن مادری نماند

ضحاّک دیرزیست چنان کز میان ِ قوم

درکارگاه ، کاوهء آهنگری نماند

هرجا چراغ بود ز وحشت پناه جُست

ظلمت نشست و مشعل ِ روشنگری نماند

نام ِ خِرَد به نائرهء جهل ِ ناب سوخت

دانش بلای جان شد و دانشوری نماند

بیداد داور آمد و داد از جهان رمید

جُز نیزه دار ِ جور ، جهانداوری نماند

رستم کجاست در پی کین ِ سیاوشان؟

کاینجا جز از سران ِ انیران سری نماند! ـ

حافظ کجاست تا بدرد پرده های ریب؟

کاینجا جز از دروغ و ریا باوری نماند!ـ

ـ «آزرده کرد کژدم ِ غربت جگر مرا» ـ

بر خاک ِ غیر نَفخهء جان پروری نماند

یاران به رغم ِ حادثه فریادگر شوید

فردا جهان مباد اگر کشوری نماند


:::::::::::::::::::::::
.

پاریس 27 دیماه 1362 
...........................................................

.........................




خط: م.سحر